Girişimcinin masasında hava hep dardır. Bir yanda ürün–pazar uyumunu kanıtlamak için zamana ihtiyacı vardır, diğer yanda yatırımcının takviminden düşen saniyeler. Türkiye’de bugüne kadar SAFE ve Convertible Debt yatırımlarında 12 ay içinde sermayeye ekleme zorunluluğu, kurucular için oksijen maskesinin hortumunu bükmekten farksızdı. Daha nefes almadan hisse vermek, daha müşteriye ulaşmadan ortaklığı paylaşmak, daha değer yaratmadan ucuz hisse dağıtmak zorunluluğu.

Türkiye’de startup’ların önemli bir kısmı, nakit akışını güçlendirmek için devlet desteklerine başvuruyor. TÜBİTAK, KOSGEB, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı hibeleri ya da vergi iadeleri cazip bir can simidi gibi görünüyor. Ancak raporlama yükümlülüklerinin ihmal edilmesi, yanlış beyan ya da usulsüzlük şüphesi bir anda bu can simidini taş ağırlığında bir batırma aracına dönüştürebiliyor. Startup dünyasında “bedava para” diye görülen teşvikler, aslında ağır yükümlülükler taşıyor

Bir startup’ı öldürmenin en “sessiz” yollarından biri, kurucuları kendi kurdukları şirkete mahkûm etmektir. Lock-in anlaşmaları kâğıt üzerinde şirketi korumak için tasarlanır; ancak yanlış kurgulandığında, kurucular için zincire vurulmuş bir esaret, yatırımcı için ise sürüklenen bir enkazdan farksız hale gelir. Ölüm Nedeni: Kurucuların hapsolması veya kritik kurucunun erken ayrılması.

Bir kurucunun kişisel borçları, çoğu zaman şirketin ölüm fermanını imzalar.” Ölüm Nedeni: Kurucunun Şahsi Borçları Birçok girişimci, şirketin kendisinden ayrı bir tüzel kişilik olduğunu bilse de, şahsi mali sorunlarını şirketten uzak tutmakta zorlanır. Türkiye’de girişimcilerin en sık yaptığı hatalardan biri, kişisel kredilerle şirketi finanse etmek, şahsi borçları şirketin hesaplarıyla iç içe geçirmek veya hisse rehinlerini kontrolsüz biçimde kullanmaktır.

Ölüm Nedeni: Cap Table’ın Kontrolsüz Büyümesi Hisse dağılım tablosu, yani cap table, bir startup’ın DNA’sıdır. Bu tablo, kimin şirkette ne kadar payı olduğunu ve bu payların hangi şartlarda elde tutulduğunu gösterir. Ancak yanlış kurgulandığında, şirketin kalbine yerleştirilmiş saatli bombaya dönüşür. Türkiye’de pek çok girişim, henüz fikir aşamasında “nasılsa hepimiz iyi arkadaşız” düşüncesiyle hisseleri dağıtarak yola çıkar. Bu iyi niyetli jestler, ilerleyen yıllarda yön

Ürün hazır, demo kusursuz, yatırımcı masada. Tüm imzalar atılmak üzere. Tam o sırada hukuk danışmanının e-postası düşer:“Kullandığınız kodun eski işverene ait olduğu iddiasıyla dava açıldı.” Bir satır kod, eski bir veri tabanı şeması ya da yıllar önce hazırlanmış bir doküman… Yatırımcı her türlü riski tartabilir ama fikri mülkiyet ve hukuki risk onun kırmızı çizgisidir.

Exit geldi. Kurucu hayalini kurduğu satışı yaşamak üzereydi… sanıyordu. Ancak son imzadan hemen önce danışman avukatı sessizce yaklaştı ve sadece bir cümle söyledi:"Siz bu satıştan para kazanamayacaksınız."Kurucu neye uğradığını şaşırdı. Şirket milyon dolarlarla ifade edilen bir bedelle el değiştiriyordu ama ona hiçbir şey kalmıyordu. Çünkü yıllar önce, yatırım turunda imzaladığı hissedarlar sözleşmesindeki bir madde devreye girmişti: Drag-Along.

Exit masasına oturdunuz. Yatırımcılar, satın alıcı şirketin temsilcileri, hukukçular… Herkes anlaşma belgelerini inceliyor. Ancak masaya gelen ilk soru işin rengini değiştiriyor: Yazılım kimin üzerine? Markalar ve domainler gerçekten şirketin mi? Patent başvuruları şirket adına mı yapılmış? O ana kadar her şey yolunda görünürken, avukatların sunduğu rapor buz gibi bir gerçeği ortaya çıkarıyor: Şirket aslında sahip olmadığı bir şeyi satmaya çalışıyor.

Pek çok startup kurucusu, “veri büyümeyi getirir” mottosuyla kullanıcıdan ne bulduysa toplamaya başlıyor. Çerez politikası mı? Açık rıza mı? “Sonra hallederiz” deyip geçiştiriyorlar. Sonuç? Avrupa’dan gelen GDPR tokatları, Türkiye’den KVKK cezaları ve yatırımcıların “bize uyarı gelmeden çıkıyoruz” resti…

Hissedarlar Sözleşmesi’ni Okumayan Founder Pek çok startup kurucusu, yatırım heyecanının etkisiyle Hissedarlar Sözleşmesi (Shareholders...

Startup’lar birden çok bilinmeyeni olan bir denklemden farksızlardır. Öngörülen ve çoğunlukla da öngörülemeyen parametreler de işin içine...

Startupların dinamik dünyasında, her karar başarı veya başarısızlık yolunu şekillendirebilir potansiyele sahiptir.